Vài nét khái quát về họ Đồng Bá ở Thôn Khê Khẩu, Văn Đức, Chí Linh, Hải Dương

I. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ GIA TỘC HỌ ĐỒNG BÁ, THÔN KHÊ KHẨU, XÃ VĂN ĐỨC, THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG

1. Nguồn gốc dòng họ: Cụ Thượng tổ họ Đồng Bá là cụ Đồng Quý Công (tự Phúc Trung), tên thật là Đồng Bá Trung (chưa rõ năm sinh – năm mất) sinh ra ở triều đại Lê Trung Hưng đời vua Lê Huệ Tông. Cụ tổ bà là Nguyễn Thị Vân (chưa rõ năm sinh – năm mất). Hai cụ sinh ra và lớn lên trên mảnh đất có nhiều truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm qua các thời đại. Đó là bản trang Khê Khẩu sứ thuộc huyện Đông Triều, phủ Kinh Môn, Hồng Châu đạo nay là thôn Khê Khẩu, xã Văn Đức, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

 2. Tổng số chi, phái: Sinh thời hai cụ sinh được 6 người con: 5 trai, 1 gái. Đó là: cụ ông Đồng Bá Thâm; cụ ông Đồng Bá Tham; cụ ông Đồng Bá Giao; cụ ông Đồng Bá Chí; cụ ông Đồng Bá Tập và cụ bà Đồng Thị Thuân. Sau khi hai cụ qua đời, các con của cụ chia thành sáu đầu cùng nhau đóng góp để thờ cúng bố mẹ. Theo truyền ngôn đến thời cụ Đồng Bá Quỹ (đời thứ tư) họ Đồng Bá mới phân ngành và phân chi.

 + Cụ Đồng Bá Thâm vợ là cụ Nguyễn Thị Xuân. Con trai duy nhất của cụ là Đồng Bá Lý Tặng - là cháu đích tôn của cụ Thượng Tổ. Đương thời cụ đã làm chức Lý trưởng, do xã hội cũ mâu thuẫn tranh giành quyền lực, địa vị, trong 1 bữa tiệc cụ đã bị ngộ độc và mất trên đường về.

 + Cụ Đồng Bá Tham - cụ mất khi chưa lập gia đình.

+ Cụ Đồng Bá Giao có vợ là cụ Vũ Thị Tuyết, nay là cụ tổ ngành 1.

 + Cụ Đồng Bá Chí có vợ là Nguyễn Thị Hiệu, nay là cụ tổ ngành 2.

 + Cụ Đồng Bá Tập có vợ là cụ Nguyễn Thị Sách, nay là cụ tổ ngành 3.

 + Cụ Đồng Thị Thuận lấy cụ Nguyễn Văn Rực ở thôn Đông Xá, xã Văn Đức, qua 7 đời vẫn duy trì việc thờ cúng tổ tiên như mẫu hệ.

Hiện nay dòng họ có 3 ngành, mỗi ngành có 3 chi tính đến năm 2010 - là năm viết gia phả đã trải qua 9 đời và vẫn còn nối tiếp về sau.

3. Tổng số suất đinh: Tính đến hết năm 2013, họ Đồng Bá có 125 hộ với trên 600 nhân khẩu.

 4. Việc thờ cúng tổ tiên: Có tại nhà trưởng tộc.

5. Ngày giỗ tổ:

+ Ngày 16 tháng Giêng âm lịch hàng năm: Ngày kị nhật cụ Thượng Tổ ông. + Ngày 05 tháng Mười âm lịch hàng năm: Ngày kị nhật cụ Thượng Tổ bà. 6. Lăng mộ tổ tiên:

+ Mộ 2 cụ thượng tổ và các cụ tổ ngành 1, ngành 2, vợ chồng cụ Đồng Bá Thâm, mộ phần cụ Đồng Bá Tham và cụ bà Đồng Bá Lý Tặng được an táng tại nghĩa trang dòng họ tại rừng Vĩ Sơn vi mộ, rừng Tậu Sứ, thôn Khê Khẩu, xã Văn Đức.

+ Mộ cụ tổ ngành 3 được xây dựng tại vườn Trình sứ và Cửa Làng sứ, thôn Khê Khẩu, xã Văn Đức.

+ Mộ cụ Đồng Bá Tập được xây dựng tại xóm Giáp Sứ, thôn Khê Khẩu, xã Văn Đức.

7. Nhà thờ dòng họ: Trước kia, dòng họ có nhà thờ rất uy nghi, rộng rãi nhưng trong kháng chiến chống thực dân Pháp đã bị giặc phá hủy hoàn toàn nay chưa khôi phục lại được. Việc thờ cúng hiện nay được thực hiện tại nhà trưởng họ trên nền đất cũ của nhà thờ dòng họ mà tổ tiên để lại.

8. Trưởng tộc hiện nay:

 - Họ trên trưởng tộc: ĐỒNG BÁ TRẬN

- Điện thoại: 0320.6.528.428/01689.877.320.

- Email: dongbatuyenhd@gmail.com -

- Nhiệm kỳ của Trưởng tộc: Theo tộc ước của dòng họ, Trưởng tộc thực hiện theo hình thức cha truyền, con nối. Để giúp cho Trưởng tộc thực hiện các công việc của dòng họ, họ bầu ra Hội đồng gia tộc để đứng ra cùng với Trưởng tộc gánh vác các công việc của dòng họ.

 9. Gia phả: Gia phả cũ của dòng họ đã bị thất lạc trong chiến tranh, nay không còn nữa. Gia phả họ Đồng Bá khôi phục lần đầu vào năm 2000. Gia phả hiện nay được xây dựng, bổ sung, cập nhập và thực hiện năm 2010. 10. Tộc ước: Để duy trì tôn ty trật tự, lễ giáo gia phong, giáo dục các thành viên trong họ giữ gìn đoàn kết, không có các hành vi vi phạm pháp luật, giữ gìn an ninh thôn xóm, thực hiện tốt luật hôn nhân và gia đình dòng họ đã thống nhất xây dựng Quy ước dòng họ từ năm 1983 và đã được UBND xã Văn Đức chấp thuận và đồng ý cho thực hiện. Ngoài ra con cháu dòng họ còn truyền nhau thực hiện mười điều dạy bảo của Tổ tiên (Đồng Bá gia quy thập điều – mất bản chữ Hán nay chỉ còn bản truyền miệng mà thôi).

11. Sơ đồ dòng họ qua các đời (Cây gia phả): Đã thực hiện được 5 đời đầu tiên, nay đang được bổ sung, cập nhập.

II. MỘT SỐ NÉT NỔI BẬT VỀ TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA CỦA DÒNG HỌ.

1. Truyền thống của dòng họ: Theo truyền ngôn của các cụ kể lại cho đến ngày nay thì dòng họ Đồng Bá luôn có truyền thống đoàn kết gắn bó keo sơn, cần cù giản dị, siêng năng chăm chỉ lao động sản xuất, thẳng thắn, trung thực, luôn chấp hành nghiêm phép nước lệ làng được nhân dân tín nhiệm, chính quyền tin cậy. Mặc dù bản danh lúc đó đất rộng người thưa nhưng các con cháu đều sống quây quần gắn bó bên nhau nhằm “tối lửa tắt đèn” giúp đỡ bảo vệ cho nhau, chống kẻ gian và giặc cướp phá. Dòng họ trải qua 4 thế kỉ 3 thời đại, do có bản tính tốt đẹp nên người trong họ đã được tin cậy giao giữ nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy chính quyền địa phương.

Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ dòng họ đã có 572 người đi bộ đội tham gia chiến đấu bảo vệ tổ quốc, trong đó có:

+ 1 người là sĩ quan, 41 người là hạ sĩ.

+ 11 người hy sinh vì tổ quốc.

+ 05 người là thương binh.

Tính đến năm 2013, dòng họ có 43 người là đảng viên Đảng Cộng Sản Việt Nam trong đó có nhiều người được truy tặng huy hiệu 30 năm, 40 năm, 50 năm, 60 năm, 65 năm tuổi Đảng. Dòng họ có nhiều người được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều huân chương các loại. Là dòng họ lớn trong làng, có uy tín trong các dòng họ. Mà khi có việc hệ trọng trong việc xây dựng quê hương làng xóm dòng họ đều tích cực tham gia bàn bạc đóng góp ý kiến và thực hiện.

2. Danh sách sĩ quan quân đội, công an: Đại tá Đồng Bá Tường, Lữ đoàn 241, quân khu 1. Thượng tá Đồng Bá Sáng, Lữ đoàn 454, Quân khu 3. Trung tá Đồng Bá Đáp, công an tỉnh Hải Dương Trung úy Đồng Bá Huệ, Trung đoàn 405. Trung úy Đồng Bá Tuấn, Học viên Chính trị, Bộ Quốc phòng. …

3. Danh sách các liệt sĩ họ Đồng Bá:

01. Đồng Bá Quy

02. Đồng Bá Gáy

03.Đồng Bá Đoàn

04. Đồng Bá Phẩm

05. Đồng Bá Bọt

06. Đồng Bá Quả

07. Đồng Bá Huấn

08. Đồng Bá Hoa

09. Đồng Bá Tám

10. Đồng Bá Vĩ

11. Đồng Bá Đáp

4. Bà mẹ Việt Nam anh hùng: Dòng họ có 02 người được Chủ tịch nước trao tặng Danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

Đó là: + Mẹ Dương Thị Đài (1911-1950), là vợ cụ Đồng Bá Rĩ có 3 con là Đồng Bá Hoa, Đồng Bá Gáy và Đồng Bá Tám là liệt sĩ.

+ Mẹ Đồng Thi Nhớn, là vợ cụ Nguyễn Văn Kiềng, có con là Nguyễn Văn Vững là liệt sĩ.

5. Một số gương mặt dòng họ tiêu biểu:

+ Đồng Bá Nhu, Chủ tịch xã Văn Đức giai đoạn 01/1951-12/1953.

+ Đồng Bá Đại, Chủ tịch UBND xã Văn Đức, giai đoạn 10/1981-9/1984; Bí thư Đảng ủy xã Văn Đức, giai đoạn 9/1982-12/1985.

+ Đồng Bá Đoán, Chủ tịch UBND xã Văn Đức, giai đoạn 12/1989-2/1996.

 + Tiến sĩ Đồng Bá Hướng, Vụ trưởng Vụ thống kê Dân số và Lao động –Tổng cục thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

+ Đồng Bá Châm, Nguyên Giám đốc Ban quản lý chợ Hạ Long 1 + Hạ Long 2.

+ Đồng Bá Giảng, Giám đốc Công ty TNHH Hữu Bình.

Sơ đồ mẫu hệ 5 đời họ Đồng Bá:

Một số hình ảnh nghĩa trang dòng họ Đồng Bá: